Wat is Chronische vermoeidheid?
Moeheidsklachten komen veel voor, maar doorgaans verdwijnt de moeheid vanzelf of na extra rust. Moeheid kan ook een symptoom zijn van zeer veel uiteenlopende ziekten, waarvan de diagnose doorgaans gesteld wordt op andere, meer ziekte specifieke symptomen dan de moeheid. Bij sommige mensen blijft de vermoeidheid echter lang aanhouden, zonder dat er een duidelijke oorzaak gevonden wordt. Vermoeidheid wordt als chronisch beschouwd als deze langer dan 6 maanden bestaat, niet het gevolg is van continue inspanning en nauwelijks verbetert door rust. Soms is er een virusinfectie zoals griep of de ziekte van Pfeiffer aan vooraf gegaan, maar in veel gevallen is er geen duidelijke aanleiding en ontwikkelt de vermoeidheid zich heel geleidelijk.
Chronisch vermoeide mensen zijn na relatief weinig inspanning uitgeput. De klachten zijn vaak niet beperkt tot moeheid. Veel mensen met chronische vermoeidheid hebben naast malaise klachten na inspanning, last van slaapstoornissen, concentratie- en geheugenproblemen, hoofdpijn, spierpijn, gewrichtspijn, hartproblemen, neurologische klachten, oorsuizen, klachten van maag en darmen. Chronische vermoeidheid is een serieuze en ernstige gezondheidsklacht, die zeer invaliderend kan zijn. Voorbeelden van chronische vermoeidheid zijn chronisch vermoeidheidssyndroom, burn-out, aanhoudende vermoeidheid na ziekte van Lyme of Pfeiffer of behandeling voor kanker.
Wat zijn de gevolgen van chronische vermoeidheid?
Er is een hele grote groep mensen waarbij artsen geen verklaring kunnen vinden voor de vermoeidheid. Het heeft grote invloed op het dagelijks leven en leidt tot hoge kosten van gezondheidszorg, productieverlies, arbeidsverzuim en arbeidsongeschiktheid.
Het hebben van moeheidsklachten zonder een duidelijke uitleg of diagnose geeft onrust en angst. Mensen met vermoeidheid gaan minder bewegen en niet meer sporten, ondernemen minder activiteiten en worden afhankelijk. De vermoeidheid wordt steeds erger en het lukt mensen niet om hun leven en werk weer op te pakken. Dit leidt veelal tot sociale isolatie, frustratie en depressiviteit.
Chronische vermoeidheid kun je aan de buitenkant niet zien. Dat maakt dat mensen met chronische vermoeidheid onbegrip vanuit de omgeving ervaren. Mensen krijgen van de arts te horen dat ze moeten “leren leven met hun klachten”. Dit is een dooddoener, omdat met weinig energie niet te leven valt. De uitputting heeft immers alles uit het leven gehaald wat het leven de moeite waard maakte. Verder voelen werknemers met chronische vermoeidheid zich vaak niet erkend door een bedrijfsarts of verzekeringsarts omdat zij meer zouden moeten kunnen doen dan zijzelf mogelijk achten. Maar hoe kunnen mensen met chronische vermoeidheid hun activiteiten oppakken en weer aan het werk gaan als de vermoeidheid hun volledig in de greep heeft, als de vermoeidheid de baas over hun leven is geworden?
Chronische vermoeidheid heeft een duidelijke oorzaak
In de geneeskunde wordt vaak gedacht dat de vermoeidheid psychisch is als voor de vermoeidheid geen lichamelijk oorzaak wordt gevonden; de vermoeidheid “zit tussen de oren”. Er bestaat een neiging om mensen met onbegrepen en onbehandelbare vermoeidheid niet serieus te nemen en automatisch toe te schrijven aan psychische stoornissen. In het licht van de huidige inzichten over vermoeidheid is dat achterhaald. Vermoeidheid wil altijd zeggen dat er iets mis is. Daarom dient vermoeidheid altijd heel serieus te worden genomen. Chronische vermoeidheid is niet ingebeeld. Chronische vermoeidheid is te begrijpen vanuit een ontregeling van het centrale zenuwstelsel; centrale sensitisatie en een overactief stressresponssysteem.
Het lichaam is opgejaagd geraakt door een ziekmakende levensstijl, gebeurtenis of overtuiging, en hierdoor uit balans geraakt. Als dat te lang aanhoudt, blijft het in deze staat. Het lichaam krijgt niet de kans om uit te rusten, de energievoorraad wordt niet meer goed aangevuld en dit leidt uiteindelijk tot uitputting. Na elke inspanning heeft het lichaam tijd nodig om de energievoorraad weer aan te vullen. Wanneer iemand niet genoeg rust neemt, onbewust de eigen grenzen blijft overschrijden, het lichaam te lang geactiveerd blijft en herstel geen kans krijgt, zal de conditie van het lichaam steeds slechter worden en uiteindelijk volledig uitgeput raken. Het uit balans raken resulteert in een verminderd herstelvermogen. In rust ontspant en herstelt het lichaam niet meer, maar is juist hard aan het werk. In rust is dan een ademhaling die past bij inspanning. Er worden vooral suikers verbrand, die bedoeld zijn voor activiteit en zware inspanning, in plaats van vetten. Spieren zijn door langdurig weinig doen meer suikerverbrandingsspieren geworden. De suikervoorraad is vaak bijna leeg en wordt zelfs ’s nachts aangesproken. Bij de minste of geringste arbeid is de suikervoorraad leeg. Dit geeft een gevoel van uitputting en constante vermoeidheid. Bij te veel suikerverbruik wordt er ook melkzuur aangemaakt en dat geeft pijnlijke en zwaar aanvoelende spieren. Als de suikervoorraad op is, zijn we veel vatbaarder voor ziekten. In de sport leidt dit tot overtraining. In het dagelijks leven werkt het precies hetzelfde, maar wordt het overspannen genoemd. Of als het werkgerelateerd is, een burn-out.
Chronische vermoeidheid is behandelbaar
De medische wereld is vaak onvoldoende ingericht om een ingewikkelde vermoeidheidsklacht adequaat te kunnen analyseren en behandelen. Er is veel onwetendheid over chronische vermoeidheid. In het medisch-specialistisch circuit wordt het lichaam door de verschillende specialismen niet als een geheel gezien. De klachten worden los van elkaar onderzocht en behandeld. Het gevolg hiervan is dat alleen aan symptoombestrijding wordt gedaan.
Veel revalidatiecentra bieden een behandelprogramma voor chronische vermoeidheid aan. De ervaring is dat vaak na deze revalidatieperiode nog forse klachten en belemmeringen in het dagelijks functioneren resteren. Dit komt omdat de aanpak multidisciplinair en groepsgericht is. Multidisciplinaire behandeling komt er vaak op neer dat mensen met chronische vermoeidheid worden beoordeeld en behandeld vanuit afzonderlijke disciplines (revalidatiearts, psycholoog, fysiotherapeut, ergotherapeut, maatschappelijk werk), waardoor het probleem wordt gefragmenteerd en meestal een overkoepelende visie op het vermoeidheidsprobleem ontbreekt. Bij een groepsgerichte aanpak is niet of nauwelijks ruimte voor de gedachtes en gevoelens van het individu, terwijl ieder mens met vermoeidheid juist uniek is. Als anderen niets meer kunnen doen, is het belangrijk zelf de verantwoordelijkheid weer terug te pakken. Kom de wachtkamer uit en leer uw eigen therapeut te worden!
Braber Medische Coaching is een praktijk voor analyse en behandeling van uw vermoeidheidsprobleem met individuele aandacht en meer tijd voor de mens met vermoeidheid. Vanuit mijn biomedische en psychosociale achtergrond kan ik uw vermoeidheidsklachten en vragen begrijpen en plaatsen in een breed kader. Door een juiste aanpak kunnen mensen zelf de regie over hun vermoeidheid en leven houden. Het centrale zenuwstelsel is flexibel en veranderbaar, het kan gevoeliger of ongevoeliger worden. Het begint met het goed in kaart brengen van het vermoeidheidsprobleem. Het geeft een beeld van wat er aan de hand is, wat de verklaring voor de vermoeidheid is en wat de mogelijke betekenis van de vermoeidheid is. Het is van het allergrootste belang dat iemand een realistisch idee heeft over zijn vermoeidheid respectievelijk aandoening. De behandeling bij chronische vermoeidheid richt zich op de factoren die de vermoeidheid onderhouden. De vermoeidheid wordt vaak minder of draaglijk doordat de instelling van het zenuwstelsel gunstig wordt beïnvloed. Het zenuwstelsel krijgt een “duwtje” in de goede richting, een normaliseerproces van het zenuwstelsel wordt in gang gezet. De ervaring leert dat hierdoor de kwaliteit van leven aanzienlijk kan toenemen.
Energie door bewegen
Bewegen helpt te herstellen van chronische vermoeidheid. Bewegen? Een kenmerk van chronische vermoeidheid is toch uitputting en een verlaagde inspanningstolerantie? En van inspanning word je toch alleen maar vermoeider? Toch is bewegen goed, ook bij chronische vermoeidheid, mits dit op het juiste niveau gebeurt. Het hoofd heeft gezorgd voor de opgejaagdheid van het systeem, terwijl er geen arbeid tegenover staat. Door te gaan bewegen past het inspanningsniveau beter bij de verhoogde verbranding. Als je uitgeput bent na de inspanning komt dat niet door de beweging zelf, maar doordat jouw lichaam uit balans is en niet goed kan herstellen van die inspanning. Om het lichaam weer in balans te krijgen, moet er een evenwicht gevonden worden tussen de mate van inspanning en ontspanning. Om dit voor elkaar te krijgen zul je juist moeten gaan bewegen, maar wel op het juiste niveau. Veelal wordt in behandelprogramma’s verkeerd bewogen. Te vaak, te hard, te lang, waardoor het lichaam zal gaan tegenwerken en protesteren. Uit angst voor deze gevolgen wordt meestal gekozen voor te weinig of op een te laag niveau trainen, wat minder conditieopbouw geeft. Wanneer wel op het juiste niveau wordt bewogen, passend bij jouw persoonlijke fysieke gesteldheid, zal dit niet heel veel moeite kosten en uiteindelijk juist meer energie opleveren. Je conditie verbetert, waardoor je inspanning langer vol kan houden en daar ook sneller van herstelt.